بررسی استدلال به خبر حارث بن سلیمان بر ثبوت ولایت فقها
باسمه تعالی
سابقا به این خبر بر ثبوت ولایت برای فقها تمسک کرده بودیم:
إن الإمام لیس یساق شعره و انه یخطئ و یصیب فإذا کان علیکم إمام یعدل فی الرعیة و یقسم بالسویة فاسمعوا له و أطیعوا فإن الناس لا یصلحهم إلا إمام بر أو فاجر فإن کان برا فللراعی و الرعیة و إن کان فاجرا عبد المؤمن ربه فیها و عمل فیها الفاجر إلى أجله (الغارات، ج2، ص 438).
متن دقیق و فصیح و مطابق یا سایر اخبار تاریخی و مبانی اعتقادی و بصیرتی مراد از امام مصیب، امام عدل برّ مأذون از جانب شارع و از مخطی، امام فاجر غیر مأذون نیست؛ بلکه مراد هر امامی است؛ لذا دلالت خبر بر عدم اشتراط عصمت در امام عدل ثابت است و به‌ضمیمه ادله قطعی عصمت رسل و اوصیای ایشان معلوم می‌شود که ولی الهی غیر رسولان و اوصیای ایشان داریم و به‌ضمیمه اجماع بر عدم ولایت غیر فقها، ولایت فقها ثابت می‌شود.
لکن بعداً از این استدلال عدول کردیم چرا که مقدمه اول درست نیست و خبر دلالت بر جواز خطای ولی الهی ندارد چرا که مراد از خطا در اینجا آن خطای منافی عصمت نیست؛ بلکه مراد از خطا، خطا در اجرائیات ولی جامعه است؛ یعنی ولی الهی که در غالب امور شخصی و ولایی خودش طبق احکام ظاهر شرع - و نه علم غیب - عمل می‌کند طبیعی است که در مواردی خلاف واقع از او صادر می‌شود؛ مثلاً بر اساس گزارش‌های کارگزاران و این حکمت الهی است و با عصمت وی ناسازگار نیست.
غرض از القای صدر خبر، تلطیف حال رعیت حضرت است تا انتظارات زائد را کنار گذاشته و در ادامه خبر متوجه شده و قدردان نعمت حکمرانی حضرتش باشند. آغاز خبر (لا أرى هؤلاء القوم إلا ظاهرین علیکم بتفرقکم عن حقکم و اجتماعهم على باطلهم) نیز نشانگر آن است که زمان صدور این خبر، ایام پس از صفین و حکمیت است که جامعه تحت حکومت ایشان دچار تفرقه و ضعف شده بود و چنین نیازی در آن چنان شرایطی حاد است.
